Doğru Beslenme ile Demir Eksikliğinden Kurtulmak Mümkün

Demir eksikliği nedenleri arasında yetersiz dengesiz ve sağlıksız beslenme başı çeker. Aşağıda doğru beslenme önerileri ile demir eksikliğinden kurtulma önerileri verilmiştir.

Demir Eksikliği Nedir?

Fiziksel ve ruhsalaçıdan sağlıklı bir yaşam sürebilmek için tüm canlılar demire ihtiyaç duyar. Demir doğada ve doğal besinlerde çok sık görülen bir elementtir. Aynı zaman demirin emilimi diğer minerallere göre daha düşüktür. Demir tüketimi olmasına rağmen yeteri kadar emilmediği için demir eksikliği de çok yaygındır. Ülkemizde yirmi yıl önce demir eksikliği görülme sıklığı %15 iken bu oran 2020’li yıllara gelindiğinde %60’lara kadar çıkmaktadır. Demir eksikliği iki aşamalıdır.

1. Demir Eksikliği: Vücutta demir azdır ancak anemi yoktur.

2. Demir Eksikliği Anemisi: Demir eksikliğinin tedavi edilmemesi nedeniyle kemik iliğinde gelişen kan hücrelerinin ve eritrosit yapının azalmasıdır.

Demir Eksikliği ile Kansızlık Aynı mı?

Kemiklerin içindeki iliklerde kırmızı kan hücreleri ve kök hücreler bulunur. Bu hücrelerin sağlıklı ve çok olması yaşam enerjisini arttırır. Ancak yaş ilerledikçe doğal olarak ilik içinde üretilen kan hücreleri azalmaya başlar. Yanlış ve eksik beslenme sonucu daha da azalarak yaşamsal rahatsızlıklara yol açabilir. Demir eksikliği ile kansızlık aynı mı diyenler için cevabımız hayır. Ancak kansızlık, demir eksikliğine yol açar. Dolayısıyla genelde kansızlık ve demir eksikliği birlikte görülen rahatsızlıklardır.

Demir Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

·Yorgunluk

·Halsizlik

·Ten renginde soluklaşma

·Tırnakların çabuk kırılması

·Ağız kenarında çatlak ve kuruluk

·Tat duyusunda azalma

·Toprak kireç yeme isteği

·Okul başarısında düşme

Demir Eksikliği Anemisi Nedir? Demir Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

Demir eksikliği anemiye yol açar. Demir eksikliği anemisi hemoglobin değerlerinin yaşa ve cinsiyete göre özgül değerler tablosundan farklı olmasıdır.

Demir eksikliği anemisi sonucunda

·Halsizlik

·İştahsızlık

·Büyüme geriliği

·Gelişme geriliği

·Motor gerilik

·Enfeksiyonlara yatkınlık

·Bulaşıcı hastalıklara yatkınlık

·Tırnak ve saçta zayıflama/kopma meydana gelir.

Çocuklarda Demir Eksikliği Belirtileri

En sık süt çocuklarında 2 yaş 5 yaş grubunda gelişimin hızlı olmasına bağlı olarak ve ergenlik döneminde adet dönemiyle kan kaybının artışı ile 12-18 yaş arası çocuklarda demir eksikliği görülür.

Çocuklarda Demir Eksikliği Nasıl Giderilir?

Sağlıklı bir çocuğun günlük alması gereken demir miktarı miligram cinsinden belirtilmektedir. 0-2 Yaş bebekler günlük demir ihtiyacını anne sütü aracılığı ile karşılar. Annenin demir oranını yükseltmesi için besin önerileri aşağıdadır.

Katı gıda ve takviye beslenme dönemine geçildiğinde doğal yollardan günlük demir ihtiyacı karşılanmalıdır. Günlük ortalama demir ihtiyacı 4-6 yaş için 9 mg, 10-12 yaş için 10 mg, 12-15 yaş erkek için 13 mg, kız çocuğun 18 mg, 16-19 yaş kız için 20 mg, 16-19 yaş için erkek için 15 mg'dır.

Bu değerlerde görüldüğü gibi 13 yaşından sonra kız ve erkeklerin günlük demir ihtiyacı değişmeye başlar. Bu yaş ve sonrasında kız çocukları adet görmeye başladığı için erkeklerden 5 miligram daha fazla demir almalıdır. Örneğin 13 yaşındaki bir kız ile 15 yaşındaki bir erkek aynı yiyecekleri yiyorsa ve 15 mg demir alıyorsa kız çocuklarda demir eksikliği görülmeye başlar. Çünkü adet görmeye başlayan bir kızın ve kadınların erkeklerden daha çok demir alarak kan kaybından kaynaklanan demir eksikliğini normal seviyeye getirmesi gerekmektedir.

Hangi Yiyecekler Demir Eksikliğine İyi Gelir?

Demir eksikliği olanlar nasıl beslenmeli sorusu oldukça sorulmaktadır. Demir emilimini arttırmak için demir içeren gıdalarla birlikte C vitamini içeren meyveler yenmelidir. Süt ve süt ürünleri demir emilimini azalttığı için ana değil ara öğünlerde tüketilmelidir. Örneğin çocuklara kahvaltıda taze sıkılmış portakal suyunun içine biraz pekmez dökerek vermelisiniz. Kahvaltı sütle yapılmamalı, sonrasında içilmelidir.

Temelde protein ağırlıklı bir diyet uygulanmalıdır. Et, kümes hayvanları ve balıkta protein bulunur.

Vejeteryan diyeti demir eksikliği yaratmaz çünkü bir çok sebze ve kuru bakliyatın demir oranı etten daha fazladır. Vejeteryanlar protein ihtiyacını kuru bakliyattan karşılamadır.

·Kırmızı Et: 100 gramında 2,5 miligram demir içerir. Karaciğer dalak ve diğer sakatatlar demir oranı kırmızı ete yakındır.

·Kümes Hayvanları ve Balık

·Nohut: 100 gramda 6,2 miligram demir içerir.

·Mercimek: 100 gramında 3,3 miligram demir içerir. Bu yönüyle kırmızı etten daha fazla demire sahiptir.

·Börülce: 100 gramda 2,5 miligram demir içerir.

·Barbunya: 100 gramda 23 gram protein ve 5 miligram demir içerir.

·Kuru Fasulye: 100 gramda 6 gram protein ve 2 miligram demir içerir.

·Bezelye: 100 gramda 244 miligram potasyum ve 1,5 miligram demir içerir.

·Pekmez: 100 gramında 10 gram demir vardır. Tek başına pekmezdeki demir oranı, kırmızı et ve kuru fasulye ve mercimeğin toplamından fazladır.

·Ispanak: Ispanak 100 gramında 2,6 miligram demir içerir. Fasulye barbunya ve mercimeğe göre daha az demir içerse de kırmızı ete göre 0.1 miligram daha fazla demir içerir.

·Patates

·Kuru Erik ve Üzüm: C vitamini demir emilimini arttırmaktadır. Kuru meyveler demir açısından zengindir. Diğer her türlü besin C vitamini ile birlikte alınırsa emilimi arttırır.

·Haşlanmış Soya Fasulyesi

·Yulaf

·Kabak Çekirdeği: 100 gramında D ve E vitamini, magnezyum, potasyum ve 9 miligram demir içerir.

Demir Eksikliği Diyet Önerileri

·Köfte + yeşil salata

·Yumurta + domates

·Ispanak + yumurta (ıspanak ve yoğurdun birlikte yenmesi önerilmez)

Yukarıdaki önerilmiş besinler bir arada tüketildiği zaman tek başına tüketime göre çok daha etkilidir ve emilimi arttırarak demir oranını yükseltir.

Hangi Yiyecekler Demir Eksikliği Yapar?

Hiç bir yiyecek ve içecek tek başına demir eksikliğine yol açmaz. Sağlıklı beslenme bütüncül bir durumdur. Ancak bazı maddeler demir emilimini azaltır.

·Demir eksikliği sebepleri en başında beslenme yetersizliği gelir. Günde 500 ml. fazla inek sütü içmek, bağırsaklarda emilim bozuklukları, emilimi bozan sindirim sistemi problemi ve çinko elementinin gereğin den fazla tüketilmesi demir eksiliğine yol açar.

·Yine yemeklerin yanında yoğurt ya da ayran tüketilmemelidir. Ara öğünlerde tüketilmelidir.

·Diğer bir sebep ise düzenli olarak kırmızı et tüketilmemesidir. Çünkü en çok demir bu besinde vardır. Başka sebepler olsa da en yaygın görülen ikisi budur.

·Siyah çay ve kahvenin içindeki tannat maddesi vücudun non-hem demir emilimini azaltmaktadır. Her insan kendi vücudunu tanıma sorumluluğundadır. Normal boy ve kiloda olan bir kadın günde 4 fincan çay içerek demir eksikliği yaşamazken boyuna göre kilo oranı fazla bir erkek günde 2 fincan çay içerek demir eksikliği anemisi yaşayabilir. Kişiden kişiye değişim gösterdiği göz önünde tutulmalıdır. Beslenme ve yaşam tarzına, hareketlilik oranına göre değişmektedir.

Demir Eksikliği Tedavisi

Üç ay, altı ay ve 1 yıl ya da daha uzun süren tedaviler vardır. Demir eksikliği anemisinde üç aylık tedaviyi uygun gören bir hekim elementer demir 3-6 mg ve iki ya da üç doz şeklinde uygular. Fe+2 preparatları yaş cinsiyet kiloya göre haftanın bir iki günü ya da her gün uygulanacak biçimde ayarlanır.

Oral Demir Eksikliği Tedavisi: Demir Sülfat, demir fumarat ve demir glukonat verilir. Yetişkinlerde günlük doz 180 miligram demir, tedavi edici doz hastanın yaş kilo cinsiyete göre 200 miligrama kadar çıkartılır.

Demir eksikliğinden dolayı zayıflayan, kırılan, kopan saçlar sağlıklı beslenme ve günlük demir ihtiyacının karşılanmasıyla 14-18 ay sonra yeniden çıkmaya başlar.

Demir eksikliğini giderme konusundaki en önemli husus her gün günlük demir ihtiyacını karşılamaktır. Bunun için beslenmede istikrarlı olarak demir alınmaya devam edilmelidir.