Bitkisel yağların genellikle sağlığımız adına büyük ve önemli yönleri vardır. Sofralarımızdan asla eksik etmememiz gereken yağlar kategorisine girmektedir. İnsan sağlığına olumlu etkileri oldukça fazladır. Üstelik sağlık açısından hayvansal yağlara göre oranla daha büyük önem teşkil etmektedir.

Bitkisel yağlar, bitkilerin sindirilmesi sonucu üretilmektedir. Bu çeşit yağları tüketerek hayvansal yağlardan uzaklaşmak daha mantıklı bir tercih olacaktır. Çok fonksiyonlu yapıya sahip olan bitkisel yağlar, sağlık açısından oldukça yararlıdır.

Bitkisel yağlar, bazı bitkilerden elde edilen yağlar vesilesiyle meydana gelir. Bunlardan bazıları; kabak çekirdeği, keten tohumu, susam tohumu, çörek otu, ısırgan tohumu, üzüm çekirdeği, aspir tohumu, ceviz tohumu ve nar çekirdeğidir.

Bitkisel yağların birçok faydası bulunmaktadır. Bunlardan bazılarının arasında; damar tıkanıklığını önlemesi, kemik gelişimine yardımcı olması, vücutta bulunan yağ miktarını azaltması, metabolizmayı hızlandırması sonucu sindirim sistemini düzenlemesi, sindirimi kolaylaştırması, kolesterol seviyesini dengede tutması sonucu kalp krizi riskini azaltması ve içeriğinde omega 6 bulunması gibi faydaları yer almaktadır.

Özellikle yaşlı insanların ve gelişme çağındaki çocukların tüketmesi oldukça önemlidir. Zihin gelişimi ve kemik gelişimi açısından vücuda oldukça önemli yararları bulunmaktadır. Doğal ve bitkisel yağlar için yapılan araştırma ve geliştirme uğraşları, endüstriyel üretim konusunda oldukça hızlanmış ve mesafe kat etmiştir. Ülkemizde çörek otu, ısırgan tohumu, üzüm çekirdeği ve keten tohumu gibi gıdalardan elde edilen yağların insan sağlığına oldukça faydalı olduğu sonucuna varılmıştır. Bu gıdalardan çıkartılan yağın, üretiminden tüketiciye gelme aşamasına kadar geçen sürede yapılan kalite kontrol işlemleri oldukça önemlidir. Tüketici herhangi bir ürün satın almadan önce içeriğinde ne bulunduğunu okuması, bilmesi ve araştırması gerekir. Her ürünün satın alınmasında bu oldukça önemlidir. Özellikle gıda ürünlerinde buna dikkat edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu gıda ürünleri insan vücuduna ve insan sağlığına zarar verebilir.

Tıbbi ve doğal özelliklere sahip olan bu bitkisel yağların ham maddeden mamul aşamasına gelmesi süresindeki işlemler yağın yararlı olma oranını belirlemektedir. Bu fonksiyonel yağlar elde edilir iken çeşitli işlemlerden geçmektedir. Tüm bu işlemlerin yağın doğal bir uyumluluk içerisinde olup olmadığı dikkate alınmalıdır. Merdiven altı ürünler ve adı fonksiyonel yağ olarak gösterilen ürünlerin satın alınması oldukça tehlikelidir. Bu çeşit gıda ürünlerini satın almaktan ve tüketmekten kaçınılmalıdır. Aksi halde tüketilmesi sonucu insan sağlığına riskleri ve sonuçları çok büyük ve tehlikeli olabilir. Tüketicinin gıda ürünlerini gözden geçirmeden tüketmesi oldukça zararlı sonuçlara sebebiyet verebilir.İçeriğinin ne olduğu bilinmeyen ve hangi şartlar altında üretildiği meçhul olan ürünler satın alınmamalıdır ve uzak durulmalıdır.

Faydalarından bahsedildiği üzere; çörek otu, ısırgan otu, keten tohumu, üzüm çekirdeği, susam tohumu ve kabak çekirdeği gibi gıdalardan elde edilen yağlar insan vücudu açısında çok önemlidir. Bir uzmanın bahsettiğine göre çörek otu tohumundan elde edilen yağın iltihap önleyici ve antioksidan içeren bir gıda olduğu kanıtlanmıştır. Omega 6 içeren üzüm çekirdeğinin lineolik bakımından zengin olması da diğer bir konudur.

Fransa’da yapılan araştırma ve çalışmalara göre ceviz yağı tüketen 793 kişinin, kalp sağlığını koruyan HDL kolesterol seviyesinin oldukça yüksek olduğu tespit edilmiştir. Omega 3 yağında bulunan asitlerin kalp ve damar sağlığının korunması açısından önemli olması ve iltihaplar karşısında olumlu sonuçlara varılması gibi etkiler görülmüştür.

Ayrıca aspir tohumu yağının yağ dokularını azaltma özelliği bulunmaktadır. Bu da hayvanlara yapılan bazı testler sonucu gözlemlenerek bu kanıya varıldığının göstergesidir. Bunların yanı sıra yağ ve kas düzenini dengeleyerek insanın kilo vermesine yardımcı olmaktadır. Aspir tohumu yağının bir yararı da metabolizmayı hızlandırarak vücuttaki yağı azaltmaktır.

 Bir diğer faydalı yağ ise keten tohumu yağıdır. Bir omega 3 yağ asidi kategorisine giren lineolik yağ asidi ise kalp sağlını koruyucudur ve bazı kalp hastalıklarına karşı güçlü etkilere sahiptir. Çeşitli iltihaplı hastalıkları önlemektedir. Bu hastalıklardan birisi de ülseratif kolit hastalığıdır. Keten tohumunun diğer fayda ve özellikleri arasında kolesterol oluşumunu engellemesi ve kolesterolü düşürmesi ve yüksek tansiyonu olan hastaların tansiyonunu düşürmesi gerçeği vardır. Ayrıca antioksidan özelliği içermesi sebebiyle bağışıklık sistemini kuvvetlendirir ve halsizlik, yorgunluk gibi durumlarda enerji ve güç verir.

Faydalı olan bir diğer gıda da nar çekirdeği yağıdır. Keten tohumunda olduğu gibi içeriğinde antioksidan bulunur. Kalp sağlığını koruyarak, oluşabilecek çeşitli kalp ve damar hastalıklarını engeller. İçerisinde bulunan asitler sayesinde vücut direncini arttırır. Sindirim sistemini korumak konusunda önemli özelliklere sahiptir.

Kabak çekirdeği yağı da kolesterol düşürmede yardımcı bir etkendir. Kalp sağlığına iyi gelir. Aynı zamanda diğer yağlardan farklı olarak ve yapılan araştırmalara dayanarak söylenilmelidir ki; prostat hastalığı ve idrar kesesi şikâyetlerine karşı oldukça etkili bir doğal tedavi yöntemidir.

BİTKİSEL YAĞLARIN ÇEŞİTLERİ

Bitkisel yağların birçok çeşidi bulunmaktadır. Ayrıca hepsi meyvelerin tohumlarından elde edilmemektedir. Konuyu yenilebilir yağlar başlığı altında ele alacak olursak; yenilebilir yağlar ikiye ayrılabilir denilebilir. Bunlardan biri majör yağlardır. Bu yağların içerisinde hindistan cevizi yağı, kanola yağı, palmiye yağı, mısır yağı, zeytinyağı, yer fıstığı yağı, aspir yağı, soya yağı ve susam yağı gibi bitkisel gıdalardan elde edilen yağlar bulunmaktadır.

·Hindistan cevizi yağının doymuş yağ oranı oldukça yüksektir ve genellikle kozmetik alanında kullanılmaktadır.

·Kanola yağı denilen yağ, pişirmede kullanılan en yaygın yağlardan biridir.

·Biyoyakıt yapımı için kullanılan ve aynı zamanda en çok üretilen tropikal yağ olarak bilinen yağ ise palmiye yağıdır.

·Mısır yağı, genellikle pişirme yağı olarak kullanılır. Çoğu zaman patates kızartması yapımında kullanılır. İçerisindeki trans yağlar düşüktür.

·Zeytinyağı, yine kozmetik sektöründe kullanılır. Yemeklerde ve pişirmelerde tercih edilir. Yağ lambaları için ideal bir yakıt olarak görülür.

·Özellikle kızartmalarda kullanılan ve berrak bir yağ türü olan yer fıstığı yağı, salatalar için tercih edilir.

İlk olarak boya endüstrisinde kullanılmaya başlanan aspir yağı, şimdilerde ise pişirme yağı olarak kullanılır ve ihracatı 50 yıldan fazla bir zamana denk gelmektedir.

Susam ve soya yağı presleme yağı olarak kullanılmaktadır ancak daha kuvvetli bir lezzet elde etmek için sıcak preslenmektedir.

Yenilebilir yağlar kategorisinin diğer yağları arasında ise fındık yağları bulunmaktadır. Yağı çıkarma zorluğu olduğunda dolayı oldukça maliyetlidir. Genellikle lezzet için kullanılır. Bu yağlar arasında badem yağı, fındık yağı, macadamia yağı, kekik yağı, antepfıstığı yağı, pekan yağı ve ceviz yağı vardır.

·Badem yağı, çoğunlukla farmasötik ürün üretiminde kullanılır.

·Fındık yağı, cilt bakımında ve aynı zamanda lezzeti nedeni ile kullanılır.

·Kekik yağı, zeytinyağı ile karıştırılarak diş boşlukları ile mücadelede birebir iyi gelmektedir.

·Macadamia yağı, omega 6 ve omega 3 içermektedir. İçerisinde trans yağ bulunmaz.

·Antepfıstığı yağı, aroması güçlü bir yağdır ve salatalarda kullanılması tercihler arasındadır.

·Pekan yağı değerli bir gıda yağıdır. Ancak meyve sıkacaklarında sıkılarak iyi ve kaliteli yağ elde edilebilir.

·Ceviz yağı, Rönesans dönemindeki resimler için yağlı boya yapımında kullanılırdı.

Tüm bu yağlar insan sağlığına her türlü yararı sağlamaktadır.

Tıbbi içerikli ve diğer yağ türleri de mevcuttur. Bunlar da farklı alanlarda kullanılarak boy göstermektedirler.