Vitaminler

Bağışıklık sistemimizi korumak ve düzenlemek için vücudumuzun bazı vitaminlere ihtiyacı vardır. İnsan vücudunda sentezlenemediği için besinler yoluyla alınmak zorundadır. Vitaminler günlük hayatta çeşitli besinlerden aldığımız çok küçük organik maddelerdir. Alınmadığı takdirde vitamin eksikliği çeşitli hastalıklara sebep olabilir. Besinlerin bir kısmı çiğ olarak, bir kısmı da belirli pişirme sürecinden geçerek vücudumuza gerekli vitaminin girmesini sağlar. Besinler çok fazla piştiğinde, saklanıldığında veya ısıtıldığı zaman vitamin kaybına uğrayabilir. Vitaminler vücudumuzun daha iyi gelişmesini, bağışıklık sistemini mikroplara karşı daha güçlü olması açısında önemlidir. Ayrıca vücudumuzun karbonhidrat, yağ ve proteini kullanmasını da sağlarlar. Vitaminler enerji (kalori) verici olarak kullanılmaz yani vücutta yakılmaz. Vücudumuz her vitaminden gerekli olan miktarı kan dolaşımında sürekli mevcut olmasını sağlar. Vitaminler besinlerimizde bulunmadığı zaman, metabolizmada bozukluklara yol açabilirler. Yetişkin bir insanın günlük doz ihtiyacı tüm vitaminler için ortalama olarak 10 mg kadardır. Temelde ikiye ayrılan vitaminler yağda çözünenler ve suda çözünenler olarak sınıflandırılır. Yağda çözünen vitaminler A, D, E, K vitaminleridir. Suda çözünen vitaminler ise B ve C vitaminleridir.

Yağda çözünen vitaminler

A vitamini

Enfeksiyonlara karşı direnç kazanmamızı sağlar. Göz sağlığıaçısından büyük bir öneme sahiptir. Büyüme ve gelişmede önemli bir etkene sahiptir. Böbreklerde bulunan tek vitamindir. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Diş ve kemik gelişmimizi olumlu yönde etkiler. Sağlıklı deri ve saçlara sahip olmamızı sağlar. Balıkyağında, karaciğerde, tereyağı ve kremada, peynirde, yumurta sarısında A vitamini bulunur ayrıca Kayısı, kuşkonmaz, maydanoz, ıspanak, havuç, Kereviz, marul, portakal, erik, domateste gibi gıdalarda da vardır. Başta bağışıklık sisteminin bozulması sebebiyle belirtileri enfeksiyon hastalıklarına yakalanma sıklığında artış ve sindirim organlarında kendini göstermekte ve mide yaralarının oluşmasına sebep olmaktadır. Aşırı miktarda alındığında bulantı, kusma, baş ağrısı, iştahsızlık, görme bozukluğu ve eklem ağrılarına, hamilelik sırasında ise bebekte sakatlıklara yol açabilmektedir. Eksik miktarda alındığında diş eti, diş ve kemiklerde hasarlara yol açmakta. Gözde kuruluğa, bağışıklığın zayıflamasına yorgunluk gibi rahatsızlıklara yol açabilir.

D vitamini

Güneş ışığı vitamini olarak da bilinir. Kemikler açısından oldukça önemlidir. kasların çalışmasında yardımcı olur. Fazlası karaciğerde depo edilir. Genelde iki çeşidi vardır. Toplumda sıklıkla görülen besin ögesi eksiklerinden bir tanesidir D2 ve D3 vitaminleridir D2 vitamini ışınlanmış mayalarda ve D3 vitamini ise insan derisinde güneş ışığı ile temas sonucu ortaya çıkar. En çok balık yağında, yumurta sarısında süt ve süt ürünlerinde somon balığında, et ve sebze gibi besin kaynaklarıyla alınmaktadır. D Vitamini eksikliğinde raşitizm görülür. Raşitizmde kemik ve dişlerde bozukluk ve eğrilik görülür. Dişler geç çıkar. Kafa kemikleri yumuşar ve eğrilir. Eklemlerde şişkinlik görülür.

E vitamini

Yağda erimektedir. Güneş ışınlarına ve alkali ortama duyarlıdır emilimi için safra asitlerine ihtiyaç vardır. Vücutta E vitamini eksikliği olması durumunda kalp ve diğer kaslarda yorgunluk, kısırlık karaciğer hastalıkları gibi hastalıklar görülebilmektedir. Aşırı alındığında zararlı etkisi görülmemiştir. En çok bulunduğu besinler bitkisel yağlar, tahıl taneleri , yağlı tohumlar, soya, yeşil yapraklı sebzeler , baklagillerdir.

K vitamini

Karaciğerde kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar. Bağırsaklarda bazı bakteriler sayesinde üretilebilir. Eksikliğinde aşırı kanama, kalp hastalıkları, kanser riskini artırma gibi rahatsızlıklar görülür. ıspanak ve benzeri yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, kuru baklagiller ve balıklardır.

Suda eriyen vitaminler

B vitamini

Önemli bir vitamin olan b vitamini merkezi sinir sistemi sağlığını korumakta önemli bir rol oynar. Altı çeşidi vardır. Bunlar B1, B2 B3 B5 B6 B12 vitaminleridir. Yetersizliğinde anemi, kilo kaybı, yorgunluk ve uyuşuklul görülebilir. Yumurta, ciğer, ve tahıllarda bulunur.

C vitamini

Domates, taze biber ve portakal, limon gibi tüm yeşil sebze ve meyveler C vitamini deposudur. C vitamini eksikliğinde eklem ağrıları, yaraların geç iyileşmesi, skorbüt gibi sağlık sorunlarına neden olabileceği gibi enfeksiyonlara karşı direnci de düşürür. Siyah üzüm, narenciye, çilek, kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye gibi besinlerde bulunur